Middels het beschermde rayon kan de franchisegever exclusiviteit bieden aan de ondernemer die de formule wil exploiteren en daarvoor flink moet investeren. In de franchiseovereenkomst zegt de franchisegever daarom vaak toe dat zij niet zal concurreren met de franchisenemer binnen het overeengekomen rayon.
Dit betekent dat er geen extra filiaal of vestiging van de formule binnen het rayon mag worden geopend.
Domino’s Pizza
Ook Domino’s Pizza beloofde haar franchisenemers exclusiviteit binnen de overeengekomen rayons. In de standaard franchiseovereenkomst stonden heldere afspraken over het ‘beschermde rayon’. De bescherming werd geboden gedurende de looptijd van de overeenkomst. In die periode zou de franchisegever ervoor waken een nieuwe vestiging te (laten) openen waardoor het beschermde rayon ‘significant zou worden overlapt’. In de overeenkomst was uitdrukkelijk voorzien in een optie tot verlenging.
Ook had Domino’s Pizza in de overeenkomst opgenomen dat de (financiële) voorwaarden waaronder zij tot verlenging zou overgaan, wezenlijk zou kunnen verschillen van de voorwaarden in de huidige overeenkomst.
Geschil
Domino’s Pizza heeft een duidelijke groeistrategie. In Nederland zijn nu ongeveer 270 vestigingen, maar als het aan de franchisegever ligt blijft het daar niet bij. Verder groeien betekent soms wel dat bestaande rayons kunnen worden beconcurreerd door nieuwe vestigingen.
Domino’s Pizza bedacht daarom dat zij bij de verlengingen van de diverse franchiseovereenkomsten de bestaande rayons zou kunnen verkleinen. De ondernemers maakten flink bezwaar: zij vonden dat er niet aan hun rayons mocht worden getornd.
Bij de rechter
Een groep van ruim honderd franchisenemers stapte naar de rechter, o.a. om de rechter te laten uitspreken dat Domino’s Pizza niet gerechtigd is eenzijdig het beschermd rayon te verkleinen en/of anders in te delen bij een verlenging van de franchiseovereenkomst. Volgens de ondernemers had de franchisegever geen recht om het rayon te verkleinen op grond van de overeenkomst.
Daarnaast stelden de franchisenemers dat het in strijd zou zijn met de redelijkheid en billijkheid om het rayon te wijzigen bij verlenging. Domino’s Pizza wijst er juist op dat in de overeenkomst is opgenomen dat de voorwaarden bij verlenging wezenlijk kunnen wijzigen, en dat de franchisenemers (dus) geen recht hebben op behoud van het rayon.
Rayons blijven in stand
De rechtbank Rotterdam oordeelt dat de bestaande rayons niet gewijzigd mogen worden bij verlenging. Daarvoor worden de volgende argumenten genoemd:
- In het (standaard)contract stond niet duidelijk vermeld dat de rayons konden worden gewijzigd bij verlenging. Omdat de franchisegever dit contract heeft opgesteld, komen onduidelijkheden in de overeenkomst voor rekening van Domino’s Pizza.
- De optie tot verlenging kan voor een franchisenemer een belangrijke rol spelen bij de start van de franchise. De franchisenemer kan daardoor immers bepalen hoe hij zijn investeringen op de (lange) termijn terugverdient.
- Het woordgebruik in de overeenkomst (‘verlengen’ i.p.v. ‘vernieuwen’) duidt op een voortzetting van de eerdere overeenkomst.
- De afspraak over het beschermde rayon is een kernbeding in de overeenkomst. Zonder dit beding had de overeenkomst niet gesloten kunnen worden. In de overeenkomst is niet bepaald dat bij verlenging ook de kernbedingen kunnen worden gewijzigd.
Conclusie
De les is helder: als de franchiseovereenkomst voorziet in een optie tot verlenging, dan mag de franchisegever het rayon in principe niet verkleinen bij verlenging. Wil de franchisegever de mogelijkheid daartoe openhouden – bijvoorbeeld in verband met groeiambitie – dan zal dit expliciet moeten worden opgenomen in het franchisecontract.
Dit artikel is geschreven door Cornelis Klepper, advocaat bij BVD Advocaten.
