Vijf wapens in strijd tegen voedselverspilling

Vijf wapens in strijd tegen voedselverspilling
Foto: Shutterstock

Nederlanders zijn de afgelopen jaren steeds minder eten en drinken weg gaan gooien. Maar de komende jaren moet er nog veel gebeuren om de doelstellingen te halen. Foodmagazine zet de feiten en ontwikkelingen rond voedselverspilling op een rijtje.

Minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit bracht afgelopen oktober de meest recente gegevens over voedselverspilling naar buiten. Daaruit blijkt dat Nederlanders nog altijd enorm veel eten en drinken weggooien. Gemiddeld gaat het om 34,3 kilo eten en 45,5 liter vloeistoffen per persoon per jaar.

Dat zijn op zich aanzienlijke verbeteringen. Zo gooiden we in 2010 nog 48 kilo voedsel per persoon weg en werd in 2016 nog 57,3 liter door gootsteen of toilet gespoeld. Als we alleen naar voedsel kijken, dan daalde de verspilling van 13,6 procent in 2010 via 11,1 procent in 2016 naar 9,5 procent nu.

De ambities reiken echter een stuk verder. Nederland heeft ingetekend op de sustainable development goals van de Verenigde Naties, die aangeven dat de voedselverspilling door consumenten en supermarkten in 2030 gehalveerd moet zijn ten opzichte van 2015. Daar moet dus nog veel gebeuren.

Het is interessant om te zien wat de meest verspilde producten zijn. Zo gooien we per persoon 7,3 kilo brood en deegwaren weg, 5,1 kilo zuivel, 3,7 kilo groente, 3 kilo fruit en 2,9 kilo aardappelen. Bij dranken gaat het om 23 liter koffie en thee, 10 liter melk en zuiveldrank en 6 liter frisdrank en sap.

Supermarkten verspillen zelf 1,7 procent van het voedsel dat de winkel binnenkomt”

En dat is alleen nog maar voedselverspilling door consumenten. Als we naar de hele keten kijken, hebben huishoudens maar een aandeel van, afhankelijk van de schatting, 23 tot 32 procent. De rest van de verspilling komt volgens de cijfers van Wageningen University elders uit de keten vandaan, waaronder in de supermarkt zelf.

Een zelfrapportage van Albert Heijn, Aldi, Jumbo, Lidl en Plus onder de vlag van het ministerie wees recent uit dat supermarkten 1,7 procent van het voedsel dat binnenkomt verspillen. Het grootste deel dat wordt weggegooid is agf, met een aandeel van 34,5 procent. 31,5 procent van het verspilde voedsel is brood, afbakbrood of banket. De impact van verspilling wordt volgens de onderzoekers echter met name duidelijk als de volume afgezet wordt tegen de inkoopvolumes. Op de broodafdeling gaat het dan om 7,7 procent verspilling. Van vers vlees en verse vis wordt 2,9 procent weggegooid. Bij agf gaat het om 2,7 procent van de inkoopvolumes. Zuivel, eieren en gekoelde kant-en-klaarproducten 1,4 procent.

Het betreft een soort van nulmeting die supermarkten moet helpen de doelstellingen voor voedselverspilling te halen. De top-5 initiatieven op een rijtje, soms met suggesties voor verdere verbetering.

1. Verpakkingsgrootte

Onderzoek van GfK wees enkele jaren geleden uit dat verpakkingsgrootte een belangrijke factor is bij voedselverspilling. Consumenten houden simpelweg bij het bereiden van eten hoeveelheden over. Daar zijn de afgelopen jaren de nodige stappen in gezet, onder meer door de introductie van kleinverpakkingen in voorgesneden groente. Ook zorgen zelfbedieningsmeubels in brood ervoor dat klanten alleen het aantal broodjes hoeven te kopen dat ze nodig hebben. Toch kan het nog veel verder gaan. Bij traditioneel brood zijn klanten nog altijd aangewezen op een ‘heel’ of een ‘half’. Ook worden klanten door middel van voordeelverpakkingen nog te vaak verleid meer te kopen dan ze nodig hebben. Het afschaffen van die impuls kan helpen verspilling verder terug te dringen.

2. Verspakketten

De introductie en bijna onstuitbare opmars van verspakketten is ook een belangrijke factor tegen voedselverspilling. De verpakkingen bevatten exact de benodigde hoeveelheden van een product. Datzelfde is te zien bij leveranciers van maaltijdboxen zoals HelloFresh. Het is alleen nog wachten op pakketten en dozen voor éénpersoonshuishoudens.

3. Modern afprijzen

Het tegen een lagere prijs verkopen van producten die tegen de datum aanlopen vermindert ook voedselverspilling. Dat gebeurde natuurlijk al jaren door middel van afprijzingsstickers, maar inmiddels zijn er talloze alternatieve initiatieven. De boxen van Too Good To Go bijvoorbeeld die via een app kunnen worden gereserveerd, Jumbo lanceerde eerder dit jaar een anti-verspilmeubel waar klanten makkelijk alle afgeprijsde artikelen bij elkaar kunnen vinden en Pepsico kwam met zijn eigen Unwasted-box die rechtstreeks aan klanten wordt geleverd en waarmee verspilling nog eerder in de keten wordt voorkomen. Dit kan probleemloos door andere fabrikanten worden overgenomen.

4. Hergebruiken

Het verwerken van versproducten die tegen de datum aan zitten is ook een prima manier om voedselverspilling terug te dringen. De producten van De Verspillingsfabriek zijn hier helemaal op gebaseerd, maar er zijn ook al supermarkten die op de winkelvloer koken met deze producten en de maaltijden tegen een mooie prijs doorverkopen. Gezien de derving die er nog is in de supermarkt, zou dit op veel bredere schaal moeten gebeuren.

5. Duidelijke data

Die houdbaarheidsdatum zelf staat ook ter discussie. Onderzoek in Wageningen wees enkele jaren geleden al uit dat door de tht-datum weg te laten op verpakkingen de verspilling van langhoudbare producten, als rijst, pasta en koffie, met 12 procent daalt.

Veel consumenten snappen het verschil tussen de uiterste gebruiksdatum en de tht-datum ook niet goed. Regels moeten worden aangepast om de tht-data van meer producten te kunnen schrappen of supermarkten moeten de verschillende termen veel duidelijker uitleggen aan hun klanten. En fabrikanten op hun verpakking.

Joep Meijsen

Joep Meijsen

Portal manager

Joep Meijsen is als portal manager verantwoordelijk voor Distrifood.nl. Als verslaggever maakt hij interviews, reportages en nieuwsberichten en schrijft hij commentaren en analyses.