artikel
Nationaliseren kun je leren

De Venezolaanse president Hugo Chàvez heeft de supermarktketen Exito genationaliseerd. Is het nationaliseren van bijvoorbeeld Albert Heijn een idee voor de Nederlandse overheid?
Nationalisatie, het lijkt een ver-van-mijn-bedshow. Het roept herinneringen
op aan de jaren zeventig en mannen met baarden die speculeren over een rechtvaardigere
economische werkelijkheid. De werkelijkheid in politiek Den Haag is sinds begin
jaren tachtig anders. Het draait vooral om privatisering, het verzelfstandigen
van overheiddiensten als de NS, de PTT en het Kadaster bijvoorbeeld.
Devaluatie
Hugo Chàvez denkt daar heel anders over. Eerder al nationaliseerde hij onder
meer in een deel van de telecom-, olie- en energiesector. Nu is het dus de
beurt aan een supermarktketen. Een dochteronderneming van het Franse Casino. Aanleiding
is de devaluatie van de lokale munteenheid ten opzichte van de Amerikaanse
dollar met 50 procent. Daardoor verdubbelen de olie-inkomsten gerekend in de
eigen Bolivars, waardoor het nijpende begrotingstekort wordt weggewerkt.
Waarschuwing
Voor retailers heeft het echter als nadeel dat de producten op de schappen
plotseling nog maar de helft waard zijn, terwijl de prijzen niet verhoogd mogen
worden. Vooral voor internationale winkelketens is dat een groot nadeel. Geen
wonder dat ze liever de schappen leeghalen dan hun spullen weggeven voor de
helft van de prijs. Als een soort van waarschuwing is nu Exito
genationaliseerd.
Fortis
Voor de laatste nationalisatie in Nederland hoeven we helemaal niet zo ver
terug. Dat was midden in de kredietcrisis het Nederlandse deel van Fortis. Het
ligt ook geenszins voor de hand dat in Nederland ooit een supermarktketen in
handen van de overheid zal komen. Wie echter een beetje gaat speculeren, ziet
echter dat er wel grote voordelen zouden zijn voor die overheid.
Brandbrieven
De supermarktsector wordt nu met wetgeving, gedragscodes en brandbrieven
gedwongen bij te dragen aan allerhande doelstellingen van de overheid. Nederlanders
moeten minder vet eten, minder zout consumeren, minder minderjarig bierdrinken,
minder milieuvervuilend vlees verorberen en meer biologisch eten. Dat komt niet
altijd overeen met het assortiments- en marketingbeleid van de supermarkten. De
vele stunts met vlees en de verse maaltijden met hun hoge zoutgehalte zijn hier
voorbeelden van.
Droom of nachtmerrie?
De overheid zou dat soort gedragsveranderingen makkelijker kunnen
bewerkstelligen als het zelf het beleid in de supermarkten bepaalde. Geen bier
meer in de supermarkt? Gewoon stoppen met inkopen. Minder zout in de
maaltijden? Gewoon de leverancier opdracht geven. Minder vet eten? Ongezonde
producten uit het assortiment halen. En natuurlijk de prijzen van allerhande
ongezonde producten flink verhogen. De ultieme droom van iedere beleidsmaker. Een
nachtmerrie voor klant en ondernemer.